Energietransitie blijft noodzakelijk

Energietransitie. Het is een omstreden thema geworden, met internationale voorstellen over een Green New Deal en de dreiging dat het ons in Nederland 1000 miljard euro gaat kosten. Maar dit gaat allemaal eigenlijk de kern van de discussie voorbij. De eerste vraag is: hoe noodzakelijk is deze transitie? Ten tweede, is zij haalbaar? Ten derde, wat is de beste manier om haar te bewerkstelligen?

Allereerst de vraag of het noodzakelijk is. Kort gezegd, ja. Fossiele brandstoffen zijn eindig. Met name olie wordt langzaamaan schaarser. Niemand kan echt ‘peak oil’ voorspellen, maar er komt een moment dat de ROI (return on investment) negatief word. Het moment nadert dat de opbrengst kleiner is dan de hoeveel olie die nodig is om deze te pompen. En voor die tijd al worden steenkool en biodiesel meer rendabel. Schalieolie in de VS heeft momenteel een ROI van 10 vatten voor elk geïnvesteerd vat. In Saudi-Arabië ligt dit tussen de 20-25. De enige reden dat VS-olie kan concurreren op de markt is door zware manipulatie van de dollar en obligaties in olie door de Federal Reserve. Het punt is dus hoe rendabel de oliewinning blijft. Niemand kan het met zekerheid zeggen, maar het feit dat na een eeuw intensief gebruik van hydrocarbonaten de vondsten en reserves merkbaar lager worden wijst erop dat het niet veel meer dan een eeuw zal duren voor olie als energiebron ontoereikend zal zijn voor onze behoefte. Zeker omdat de energieconsumptie van de mensheid alleen maar stijgt. Naarmate de wereldbevolking groeit en de levensstandaard van China, India en Afrika toeneemt groeit de vraag naar energie zelfs exponentieel.

Zelfs als u gelooft dat olie abiotisch is of dat olie zich op andere manieren op natuurlijke wijze aanvult, is de vraag of dat snel genoeg gaat. Bossen groeien ook terug, maar als wij het hout sneller verbruiken dan dat het teruggroeit, houd het ook een keer op. Dus moeten wij alternatieven zoeken.

Olie is extreem energiedicht en veelzijdig, en gemakkelijk te transporteren. Maar dus ook eindig. Kunnen we artificieel olie maken? We kunnen kolen omzetten in olie door o.a. Fischer-Troph synthese. Maar hierdoor ontstaat energieverlies en ook kolen zijn eindig. Dus wat is het meest versatiele en energiedichte alternatief als energiedragen? Elektriciteit. Dat is de conclusie die beleidsmakers wereldwijd ook hebben getrokken.

Er zijn echter problemen met elektriciteit. En zo komen wij op de vraag, hoe haalbaar is het om al onze benodigdheden te vervullen met elektriciteit? Er zijn 3 problemen. Opwekking, transport en convertibiliteit. Probleem 1, elektriciteit opwekken. Wij kunnen van alles omzetten in elektriciteit via thermische en kinetische processen. Als het een turbine aan het draaien krijgt kunnen wij er bruikbare energie van maken. Een kolencentrale is niet meer dan een enorme stoommachine die turbines laat draaien. We danken het merendeel van onze elektriciteit nog steeds aan James Watt. Maar bij elke stap is er energieverlies. En veel opwekkingsmethodes zijn inefficiënt. Zonnepanelen kunnen redelijk wat energie opwekken, maar hebben net als windmolens problemen met de opslag van electriticeit en veroorzaken zo netwerkfluctuaties.

De meest stabiele en hoogrenderende oplossing is kernenergie. Dat zou de vraag naar energie kunnen voldoen en het probleem van netwerkfluctuaties kunnen oplossen. Daarbij is kernafval is een minder groot probleem dan men vaak denkt. Een reactor levert 30 ton afval per jaar op, ongeveer even veel als 25 auto’s. Binnen 40 jaar is het gebruikte uranium voldoende vervallen dat het veilig is voor mensen. De wereldwijde radioactieve afvalberg is momenteel 375,000 ton waarvan 120,000 ton hergebruikt is (in medicinale instrumenten, munitie, vliegtuigen). Opslag in oude mijnen is meer dan veilig genoeg en voorkomt besmetting van de omgeving.

Fukushima en Chernobyl zijn zeldzame voorbeelden van nucleaire rampen. En in beide gevallen was een menselijke fout de voornaamste oorzaak. Fukushima ligt direct boven een aardbreuklijn en er had daar nooit een kerncentrale gebouwd moeten worden. De Chernobylcentrale was ondeugdelijk gebouwd door tekorten in het Sovjetbudget en had in het algemeen lage veiligheidsstandaarden. Daarnaast smolt reactor 4 niet bij normaal gebruik, maar pas tijdens een stresstest die een militaire aanval simuleerde en ver over de normale gebruiksgrens heenging. Een kerncentrale in een Westers land, degelijk onderhouden, is dus bijna geen risico. En er wordt nog steeds gewerkt aan verbetering. Duofluoride reactoren en thorium bieden mogelijk nog veiligere opties.

Genoeg vermogen opwekken is dus mogelijk. Maar hoe zit het met het transport en convertibiliteit van de energie? Elektrische motoren kunnen op een compacte schaal minder kracht produceren dan een straalmotor of verbrandingsmotor. Voor vliegtuigen en zware machinerie is het daarom niet mogelijk om hydrocarbonaten zoals olie te vervangen door elektriciteit. Voor de scheepvaart kan men op schepen die groot genoeg zijn nucleaire reactoren als energiebron gebruiken, maar dit is vele malen duurder en het is niet realistisch hiermee de wereldwijde commerciële vloot te vervangen. Voor vliegtuigen is er al helemaal geen alternatief. Niet alleen is genoeg kracht produceren een probleem, maar ook het aanleveren, opslaan en transporteren.

Batterijen vergen veel meer ruimte voor veel minder energiedichtheid dan olie of kolen. Dit geldt zelfs voor de beste lithium batterijen. Andere energieopslag opties zoals stuwmeren, luchtdruk of thermische opslag (bijvoorbeeld door zout te smelten) zijn inflexibel en locatiegebonden.

Waterstof als energiedrager? Ook waterstof is minder energiedicht dan olie, Daarbij is het veel brandbaarder. Bovendien bestaat waterstof uit extreem kleine moluculen, zodat het gemakkelijk lekt. Er is dus een zeer veilige en – dus dure – opslag nodig. Daarbij komt dat waterstot eerst gemaakt moet worden door elektrolyse van water met behulp van electriciteit. Bij deze extra stap gaat energie verloren. Waterstof heeft daarom een veel lagere ROI dan olie. En waterstof kent nog andere beperkingen. Men kan bijvoorbeeld geen straalmotoren aandrijven met waterstof. Wel zou waterstof als energiedrager enig personenvervoer mogelijk maken. Het lost echter niet de grote logistieke problemen op die ontstaan door het wegvallen van het merendeel van commerciële scheepvaart en het luchtverkeer.

Al met al is er dus maar één conclusie mogelijk: sommige luxes van het moderne leven zijn niet in stand te houden zonder hydrocarbonaten, met name de privéauto, goedkoop luchtverkeer en goedkope internationale scheepvaart. Het is dus zaak om nu te gaan werken aan een oplossing voor de toekomst, en dat is waarom overheden wereldwijd spreken over een energietransitie, al zijn zij daar niet echt eerlijk over en is het niet zeker of zij de sociale gevolgen ervan bevatten.

Aan gezien transport en logistiek een fundamenteel deel van de economie uitmaken, betekent het wegvallen van veel vormen van bulktransport noodzakelijkerwijs een diepgaande economische herstructurering. Het opdelen van de productie over de hele wereld in gigantisch complexe productieketens was alleen mogelijk doordat dieselaangedreven schepen snel, goedkoop en op enorme schaal de goederen rond de aarde konden varen, Dit model wordt overigens ook in stand gehouden door goedkoop krediet en een op schulden gebaseerde economie.

Als goederen niet meer op grote schaal in China en India gemaakt kunnen worden (waar de lonen laag zijn en de milieuregulering onbestaand) omdat transport een te grote kost wordt, dan zal zich dat vertalen in stijgende consumentenprijzen. Het Westerse model van een economie dat gebaseerd is op diensten aan de top van een globaal systeem van kredietverlening, een economie dus die niets produceert en alles importeert, zal dan niet houdbaar meer zijn. Vanwege de hoge transportkosten zullen wij dus veel meer zelf moeten produceren, en de productieketens zo kort mogelijk houden. Globalisme kan niet bestaan zonder gemakkelijk en goedkoop vervoer van goederen en personen.

Dit alles heeft ook andere maatschappelijke implicaties. Men kan niet meer zomaar op vakantie naar Bali. Vervoer binnen de eigen regio zal een stuk meer moeten berusten op het openbaar vervoer.

Is dus de milieulobby doorgeslagen, hebben de “klimaatgekkies” ineens overdreven veel invloed? Nee. De voorstellen voor een energietransitie zijn geheel gemotiveerd door een technocratisch beleid gericht op het oplossen van de komende problemen van energievoorziening. Zijn de oplossingen vaak inefficiënt omdat men de stemmen van klimaatactivisten wil aantrekken om het beleid te steunen? Ja. Is er een heleboel corruptie achter de schermen door lobbyisme van bedrijven die willen profiteren van overheidscontracten en andere klimaatwetgeving? Zeker. Maar denk niet dat men dit beleid inzet uit volstrekt irrationele redenen, met als enige doel burgertje pesten. Het is een volledig rationeel beleid, waar een heleboel haken en ogen aanzitten.

Wij nationalisten zouden er goed aan doen de komende problemen serieus te nemen, in plaats van ons als de liberaal-populisten druk te maken over de details, en door de bomen het bos niet meer zien. Windmolens die vogels uitmoorden, onevenredig harde effecten op de boeren, warmtepompen die nauwlijks iets oplveren. Dat zijn delen van de implementatie die fout gaan, en die zeker de levens van mensen kunnen slopen. Maar we moeten niet voorbij gaan aan het grotere plaatje. En als men alleen maar op de details zit dan loopt men van hot naar her, alleen maar reactief op de ontwikkelingen, zonder door te hebben waar het systeem heen werkt.

De nationalistische positie zou moeten zijn: eerlijkheid over de noodzaak van een energietransitie naar elektriciteit als energiedrager, over de noodzaak tot een herorientatie op een meer locale productie en consumptie, en sowieso een vermindering van de consumentie. En daarbij openheid van zaken, zodat we oplossingen kunnen ontwikkelen die het leed en de lasten zo veel mogelijk verzachten en spreiden.

Dit artikel, geschreven onder het pseudoniem ‘Éordred’ is eerder verschenen in ‘De Dietse Bazuin’. Overgenomen met toestemming van de uitgever.

Afbeelding: “Energy transition petrol to electric.png”, bijgesneden. © Fotograaf: WikiRigaou, bron: Wikimedia, licentie.

___

Deze website is een initiatief van de culturele vereniging ‘Identiteit Nederland‘. Voor vragen en contact klikt u hier.