Sint Greta

Sinds enige tijd wordt ene Greta Thunberg in de media gefêteerd als een wonderkind dat de egoïstische ‘klimaatontkenners’ wel even op hun nummer zal zetten. Vol drama sprak zij de Verenigde Naties toe waarbij ze de sceptici verweet haar jeugd te hebben gestolen. Haar ogen schoten vuur terwijl ze uitriep: ‘How dare you!’.

Als kinderen worden ingezet om een bepaalde politieke boodschap uit te venten is argwaan op zijn plaats. De kans is groot dat de boodschap voldoende onderbouwing mist, zodat alleen emotionele manipulatie mensen over de streep kan trekken. Een sterk voorbeeld hiervan was de foto van een verdronken Syrische jongetje op het strand tijdens de door Merkel veroorzaakte ‘asieltsunami’. Zijn ouders waren verantwoordelijk voor zijn dood. Zij hadden de beslissing genomen om in een wrakke boot van het veilige Turkije te reizen naar het rijke Europa. Desondanks werd de foto gebruikt door alle officiële media om de Europeanen op te zadelen met een schuldcomplex, zodat ze de grenzen van hun landen nog verder openzetten. De emotie verstikte alle rationele overwegingen. Bij Thunberg lijkt nu hetzelfde te gebeuren.

Natuurbescherming is voor de mensheid van essentieel belang. Voor zover Thunberg bijdraagt aan een grotere inzet voor dit edele doel is haar optreden toe te juichen. Maar we moeten kritisch blijven kijken naar de initiatieven en maatregelen die door de politiek en het bedrijfsleven wordt voorgesteld. Juist vanwege het grote belang moeten we onze beperkte middelen met de grootst mogelijke zorgvuldigheid inzetten. Thunberg heeft van haar extreemlinkse omgeving het idee overgenomen dat het huidige economische systeem moet worden vernietigd, en vervangen door een soort transnationaal groen communisme, met steekwoorden als ‘equity’ en ‘climate justice’. Voordat we echter simplistische oplossingen toe gaan juichen, moeten we eerst ons probleem nader bekijken.

Het klimaatvraagstuk zouden we kunnen vergelijken met een drietrapsraket. De eerste trap zijn de empirische waarnemingen. Deze zouden wijzen op een opwarming van de aarde, hoewel er ook waarnemingen gemeld worden die dit tegenspreken.

De tweede trap bestaat uit de klimaatmodellen. Deze modellen bestaan uit vergelijkingen met honderden variabelen. De meeste klimaatwetenschappers menen dat de veronderstelde opwarming van de aarde te wijten is aan precies één van deze variabelen, namelijk aan de toename van kooldioxide ( CO2 ) in de atmosfeer. De vergelijking dringt zich op met een ander, ingewikkeld maar toch nog eenvoudiger model: het model van de Nederlandse economie. Op korte termijn werkt dit model redelijk, maar langer dan een paar jaar kan dit model niet vooruitkijken. Het grote probleem met de klimaatmodellen is dat deze nog aanzienlijk ingewikkelder zijn, en dat de voorspellingen op basis van het model zich moeten uitstrekken over vele decennia. De wetenschappelijke onderbouwing van de CO2-manie is dus lang niet zo zeker als klimaatactivisten ons willen doen geloven.

De voorgestelde beleidsmaatregelen vormen de derde trap. Hierbij wordt onze argwaan nog verder versterkt. Als de zaak van de toegenomen CO2 inderdaad van levensbelang is, waarom hoeven de grootste vervuilers, China en India dan bijna geen bijdrage te leveren? Waarom worden zulke enorme lasten neergelegd bij de westerse landen met hun redelijk schone productie en strenge milieuwetgeving? Europa en de Verenigde Staten samen veroorzaken maar een derde van de emissies, en dat aandeel neemt af. Azië zit al 50% boven het gehele Westen en die emissies nemen juist snel toe. Het zou veel logischer zijn als de westerse landen hun importen uit zwaarvervuilende landen zouden tegengaan, en meer producten zelf zouden produceren. Dit zou ook een einde maken aan de oneerlijke economische voordelen die de vervuilende landen hebben van hun goedkopere, want milieubelastende productie. Opvallend is ook dat kernenergie nauwelijks aan bod komt in het debat, terwijl dit de CO2-uitstoot in de energieopwekking zou kunnen reduceren tot nul. Kennelijk is de vrees voor CO2 toch niet zo groot.

Het niet-serieuze karakter van de klimaatbeweging wordt nog eens onderstreept doordat zij van individuen opvallende weinig inzet voor het milieu in het persoonlijke leven eist. De kosmopolitische klasse van ‘klimaatactivisten’ bestaat voor het grootste gedeelte uit welvarende vliegreizigers die zich onledig houden met het veelvoud aan onbenullige, overbodige activiteiten die de levensstijl van de huidige hogere middenklasse kenmerkt. Het gaat er niet om een zekere soberheid te betrachten terwille van de planeet en onze persoonlijke onafhankelijkheid (‘soevereiniteit’), laat staan voor zoiets ouderwets als ‘burgerplicht’. Nee, de verplichting die de morele oproep tot milieubescherming oproept wentelen de klimaatactivisten af op de staat.

De klimaatactivisten stellen zich op als de afhankelijke, gemakzuchtige, niet-soevereine burgers zoals de bureaucratische staat deze graag ziet. Geen nadruk op eigen verantwoordelijkheid of op onafhankelijke groeperingen in het maatschappelijk middenveld. Nee, de milieuactivisten willen dat er nog meer regulering komt van bovenaf. Het liefst zelfs van een organen met een chronisch gebrek aan democratische verantwoording, zoals de EU of de VN. Het uiteindelijke resultaat is een verdere ondergraving van de persoonlijke en nationale soevereiniteit, en een onderwerping aan een transnationale commissie van ongekozen bureaucraten. Een ‘komplotdenker’ zou zelfs stellen dat dit het eigenlijke doel is van belanghebbenden achter de milieubeweging.

In ieder geval lijken de klimaatactivisten met de inzet van Greta Thunberg de discussie te willen forceren. Thunberg is geen wetenschapper die door een geniale inval en onderzoek het onomstotelijke bewijs heeft geleverd dat de klimaatactivisten gelijk hebben. Ze weet niet meer dan wij. Waarschijnlijk weet ze zelfs minder, want ze is nog maar een kind. De rationele vermogens van een kind zijn nog niet volledig ontwikkeld. Pas rond de veertig bereikt de menselijke intelligentie haar hoogtepunt. Waarom zouden we dan naar haar moeten luisteren?

Juist omdat ze nog maar een kind is! Hier stuiten we op een typisch westers religieus fenomeen. Religie lijkt misschien dood in het Westen, maar met een variant op Horatius kunnen we zeggen dat je religie kunt verjagen met een hooivork, maar dat ze telkens via de achterdeur terugkomt. Onbewust is onze cultuur nog steeds doordrenkt van christelijke normen en waarden. De schrijver Gerard Reve sprak over ‘de linkse kerk’. Links is een christendom zonder god, losgeslagen, letterlijk godverlaten. De antropoloog Mircea Eliade stelde vast dat in de linkse ideologie god vervangen is door het lot, met name in het geloof dat op een dag een ‘Koninkrijk van God’ op deze aarde gerealiseerd zal worden, in de zin dat de geschiedenis zich zal ontwikkelen in de richting van totale ‘gelijkheid’ en ‘sociale rechtvaardigheid’, twee waarden waar linksen ‘heilig’ in geloven. ⁱ

Aangezien links tegelijkertijd gelooft dat alle mensen al gelijk zijn kan de feitelijk bestaande ongelijkheid alleen maar het werk zijn van ‘de duivel’. De duivel is natuurlijk in de eerste plaats Adolf Hitler, maar inmiddels vallen eigenlijk alle blanke mannen ( en ook steeds vaker vrouwen ) in deze duivelse categorie.

De klimaatbeweging richt zich dan ook alleen op het Westen met betrekking tot de veronderstelde opwarming van de aarde. Het is het blanke Westen dat zijn hebzucht moet inperken en boete moet doen voor zijn zonden door ‘climate justice’. Het Westen moet zijn vervuiling reduceren, maar de armere rassen, die wij zouden hebben uitgebuit, mogen onbekommerd het milieu verder vervuilen.

Wat Greta Thunberg betreft kunnen we nog enkele christelijke thema’s onderscheiden. Allereerst is dat het thema van het heilige, onschuldige kind. Ons Kerstfeest draait om het Heilige Kindje Jezus. En later in zijn leven zou Jezus de kinderen telkens prijzen, en bijvoorbeeld zeggen: ‘Ik prijs U, Vader, Heer van hemel en aarde, omdat Gij deze dingen verborgen gehouden hebt voor wijzen en verstandigen, maar ze hebt geopenbaard aan kinderen.’ (Mt. 11:25). De zogenaamde ‘Kinderkruistocht’ in de Middeleeuwen trok tienduizenden kinderen aan, die verwachtten de moslims te zullen bekeren door hun onschuld. ⁱⁱ De karavan bereikte overigens het Heilige Land niet. De kinderen die niet bezweken aan honger en ziekte werden verkocht aan islamitische slavenhandelaren. Ook Jeanne d’Arc was nog maar een kind toen ze de koning van Frankrijk inspireerde om de Engelsen uit het land te verdrijven. Later werd ze als heks op de brandstapel gezet. Dit thema speelde ook bij de victoriaanse obsessie met kinderen en de kindertijd als het toppunt van onschuld. Dit terwijl iedereen die herinneringen aan zijn kindertijd bewaard heeft kan weten dat kinderen juist buitengewoon wreed kunnen zijn. Het vermogen tot een invoelend moreel oordeel komt pas veel later.

Het tweede christelijke thema dat we bij de Gretaverering aan het werk zien is de verheerlijking van het kleine en zwakke. Jezus stierf als een misdadiger, genageld aan een kruis, maar het christelijke geloof ziet juist in deze diepvernederde, doodgemartelde man de Zoon van God. En daarom verheerlijkt het christendom het zwakke en kleine, dat de machtigen beschaamd doet staan. Dit staat helemaal haaks op het heidense visie, die juist in menselijke glorie, schoonheid en adeldom een teken ziet van de gunst van de hemel. Thunberg is een zwak meisje dat beweert aan autisme te lijden. Ze maakt rare gebaren. Zij lijkt alles bij elkaar niet bepaald het voorbeeld van een natuurlijke winnaar in het leven. Thunberg schept het beeld van een klein mensje dat haar kwellers toch de baas wordt. Hoe kan onze christelijke inborst hier niet van gaan gloeien?

Het derde christelijke thema tenslotte is de gevoeligheid voor schuldgevoelens. Volgens de christelijke leer zijn we bij onze geboorte al behept met de ‘erfzonde’. ‘De mens is onbekwaam tot enig goed en geneigd tot alle kwaad’ zegt de Heidelbergse Catechismus. Thunberg die onze hebzucht of ongevoeligheid zo fel veroordeelt lijkt sterk op de christelijke boetepredikers die te keer gingen tegen ‘de duivel’ en ‘de zonden van het vlees’. Het zijn dan ook bijna alleen de blanken, met hun christelijke schuldcomplex ( ook gevoed met de verhalen van de Holocaust ) die gevoelig zijn voor de donderpreken van Thunberg. Zij geselt hen met uitspraken als:
– “I want you to feel the fear that I feel.”
– “How dare you! You have stolen my dreams and my childhood with your empty words. Yet, I am one of the lucky ones. People are suffering. People are dying.”
– “We will never forgive you. We will not let you get away with this. Right here, right now is where we draw the line. Change is coming whether you like it or not.”

Naast deze ingebakken christelijke factoren is er wellicht nog een andere factor in het spel. Het gaat niet goed met het Westen. Onze cultuur ligt zwaar onder vuur. Ons zelfvertrouwen is ondermijnd. Een onbeperkt aantal vreemdelingen trekt onze grenzen over. Er heerst duidelijk een ‘Unbehagen in der Kultur’. Westerlingen zijn onbewust op zoek naar verlossing uit deze penibele situatie. Deze situatie wordt op het klimaatprobleem geprojecteerd. Het CO2 is als een onzichtbare vijandige macht die ons voortbestaan bedreigt, een duivel die moet worden uitgedreven. En wie is daar meer geschikt voor dan een heilig kind?

Al deze factoren samen dragen bij aan een klimaat (!) van hysterie, moralisme en emotionele afpersing. Rationele bedenkingen en het afwegen van belangen krijgen geen kans. Demagogie en polarisatie overheersen.

Het is goed dat Thunberg aandacht vraagt voor het grote probleem van de milieuvervuiling, en de bedreiging van de aarde door het kapitalistische waanidee van onbeperkte groei. Een idee dat nog gevaarlijker wordt door de bevolkingsexplosie in Afrika. Tegelijk vormt de manier waarop Thunberg dat doet, als een gelovige furie met oogkleppen op, een hinderpaal voor een adequate en doordachte aanpak van de problemen.

i Eliade, Mircea: The Sacred & The Profane. The Nature of Religion, 53.

ii Deze geschiedenis is meeslepend naverteld in het jeugdboek ‘Kruistocht in spijkerbroek’ van Thea Beckman.

Afbeelding: ‘Greta_Thunberg_02’ , bijgesneden.
© Fotograaf: Anders Hellberg, bron: Wikimedia, licentie.

___

Deze website is een initiatief van de culturele vereniging ‘Identiteit Nederland‘. Voor vragen en contact klikt u hier.